چرخه قلب و نوار قلب – زیست دهم

چرخه قلبی در کتاب زیست دهم

طبق کتاب زیست دهم ،دیاستول یا سیستول قلب را که به طور متناوب انجام می شود ، چرخه یا دوره قلبی می گویند که  0.8 ثانیه ، زمان می برد. هر چرخه قلبی یک ضربان است.

این چرخه شامل سه مرحله ی1.استراحت عمومی 2.انقباض دهلیزی 3. انقباض بطنی می باشد که سیستول و دیاستول قلبی تقریبا به یک اندازه طول می‌کشند. پس سیستول 0.4 ثانیه و دیاستول نیز 0.4 ثانیه زمان می‌برند.

استراحت عمومی در چرخه قلب

زمان : 0.4 ثانیه در چرخه ( بر اساس کتاب زیست دهم )

در این مرحله ، تمام قلب در حال استراحت است.

خون بزرگ سیاهرگ زیرین و زبرین به دهلیز راست و سپس بطن راست تخلیه می شوند.

خون سیاهرگ های ششی به دهلیز چپ و سپس بطن چپ ریخته می شوند.

دریچه های دهلیزی- بطنی برخلاف دریچه های سینی آئورتی  سینی ششی، باز هستند.

سرخرگ ها با حفط فشار سرخرگی و در سیاهرگ ها دریچه های لانه کبوتری و ماهیچه ها کمک میکنند تا فشار خون متوقف نشود و پیوسته رو به جلو حرکت کند. دهلیز ها و بطن ها هر دو دارای پر شدن هستند. این چرخه انتهای موج T در نوار قلب است و زمان این چرخه 0.4 ثانیه است.

توضیح فرا تر اما مفید :

با شروع سیستول بطنی دریچه دهلیزی – بطنی بسته می‌شود و تا پایان سیستول بسته باقی می‌ماند. در این حین چون دریچه بسته است، خون در دهلیزها جمع می‌شود. با پایان سیستول و باز شدن دریچه دهلیزی – بطنی خون با سرعت زیاد به سمت بطن سرازیر می‌شود. در یک سوم اول دیاستول به علتی که ذکر شد خون با سرعت بیشتری در بطن‌ها جمع می‌شود.. یک سوم میانی و انتهایی دیاستول خون زیادی از دهلیز به بطن وارد نمی‌شود. طی دیاستول خونی که از سرتاسر بدن می‌رسد ، به دهلیزها وارد می‌شود. و از آنجا که در حین دیاستول دریچه‌های دهلیزی – بطنی باز هستند، خون از دهیلزها به سمت بطن‌ها سرازیر می‌شود.

انقباض دهلیزی در چرخه قلب

زمان : حدود 0.1 ثانیه از چرخه ( بر اساس کتاب زیست دهم )

در این مرحله دهلیز ها منقبض می شوند و به سسب آن ، بطن ها به طور کامل با خون پر می شوند.

این مرحله بسیار زودگذر است.

در این چرخه دهلیزها کاملا تخلیه از خون شده‌اند و بطن‌ها پر از خون هستند. زمان چرخه‌ی انقباض دهلیزی 0.1(میزان استراحت دهلیز در چرخه 0.7 ثانیه است) است. این چرخه کوتاه‌ترین مرحله‌ی چرخه‌ی ضریان قلب است و به این دلیل است که دهلیز‌ها بیشتر زمان را در حال استراحت‌اند. این چرخه موج P در نوار قلب است.

انقباض بطنی در چرخه قلب ( طبق کتاب زیست دهم )

زمان : حدود 0.3 ثانیه ( بر اساس کتاب زیست دهم )

انقباض بطن ها صورت میگیرد و خون از طریق سرخرگ ها به همه ی بدن ارسال میشود.

پیام الکتریکی شبکه هادی قلب توسط گره دهلیزی بطنی با کمی تاخیر از دیواره میانی بطن‌‌ها به نوک انتهایی بطن‌ها رفته و سپس به سمت بالا می‌آید و به هر دو بطن پیام انقباض را صادر میکند. صدای اول قلب در ابتدای این چرخه آغاز می‌شود و صدای دوم قلب نیز در انتهای این بخش اتفاق می‌افتد. فشار سرخرگی و سیاهرگی بالا میرود و خون به تمامی نقاط بدن و سیستم های دیگر بدن میرسد.

دهلیز‌ها در حال پر شدن هستند و بطن‌ها خالی می‌شوند البته مقداری خون در آن‌ها باقی می‌ماند. زمان این چرخه 0.3 ثانیه(بطن ها به طور کلی 0.5 ثانیه در حال استراحت هستند) است. این چرخه در زمان موج QRS نوار قلب است.

نکته زیست دهم : هرچه چرخه قلبی کوتاه تر باشد ، تعداد ضربان قلبی در دقیقه بیشتر خواهد بود ( رابطه ی عکس )

نکته زیست دهم : بصل النخاع زنش قلب را تنظیم می کند و هیپوتالاموس ، تعداد ضربان قلب را تنظیم می کند

نوار قلبی طبق کتاب زیست دهم

نوار قلبی چیست ؟

منحنی که در اثر بروز فعالیت الکتریکی حاصل از فعالیت سلول ماهیچه قلبی ، ثبت و رسم می شود را ، نوار قلب می گویند. در واقع  سلول های ماهیچه قلبی هنگام چرخه ضربان قلب از خود فعالیت الکتریکی نشان می دهند که این پیام های الکتریکی را می توان در سطح پوست دریافت و به صورت نوار قلب ثبت کرد.

دستگاه ثبت کننده ی این امواج را الکتروکاردیوگراف و به منحنی حاصل، الکتروکاردیوگرام ECG  ( نوار قلب ) می گویند.

نوار قلب شامل سه موج P و QRS و T است. فعالیت الکتریکی دهلیزها به شکل

موج P و فعالیت الکتریکی  بطن ها به صورت موج QRS  ثبت می شود. انقباض هریک از این بخش ها، اندکی پس از شروع فعالیت الکتریکی آن بخش است. موج T  کمی قبل از پایان انقباض بطن ها و بازگشت آن ها به حالت استراحت ثبت می شود.

موج های ECG براساس کتاب زیست دهم

1.موج P :

• ثبت آن همزمان با فرستان پیام الکتریکی گره ضربان ساز(به صورت خودکار) به ماهیچه دهلیزهاست.
• آغاز ثبت آن در مرحله استراحت عمومی است.
• شروع انقباض دهلیزها در قله ی منحنی

2.موج QRS :

• ثبت آن همزمان با رسیدن پیام الکتریکی به گره ی دهلیزی بطنی و انتقال همزمان به دیواره بطن ها است.
• آغاز ثبت : ئر مرحله ی انقباض دهلیزها
• شروع انقباض بطن ها در حد فاصل بین Rو S

3.موج T :

• ثبت آن همزمان با خروج پیام الکتریکی از سلول های قلب است.
• آغاز ثبت : در مرحله انقباض بطنی
• شروع استراحت عمومی بعدیدر مراحل پایانی آن

نکات عکس :

نقطه ی A ، لحظه ی پایان یافتن انقباض دهلیزها و شروه انقباض بطن هاست. در این زمان دریچه های دولختی و سه لختی بستخ می شوند و صدای اول قلب را می شنویم.

در این نقطه بیشترین خون ر بطن ها و کمترین خون در دهلیزها قرار دارد.

نقطه ی B ، زمان پایان یافتن انقباض بطن ها و شروع انبساط قلب است. در این لحظه دریچه های سینی بسته شده و صدای دوم قلب ایجاد می شود.

در این نقطه بیشترین خون در دهلیزها و کمترین خون در بطن هاست.

علاوه بر این مقاله شما می‌توانید مقاله‌ی سخت ترین بحث کنکور تجربی ( قلب ) چگونه بررسی می شود نیز در این مورد مطالعه کنید .