تشریح میکروسکوپ نوری و الکترونی

تشریح میکروسکوپ نوری و الکترونی

تشریح میکروسکوپ-سلام دوستان کنکوری من

میکروسکوپ از مباحثی است که معمولاً در کنکور به طور ترکیبی و مفهومی از آن سوال طرح شده .

1 – اهمیت استفاده از میکروسکوپ :

* بدون میکروسکوپ مشاهده اغلب سلول ها و همه ی اندامک های آنها ممکن نیست .

2 –  دو حالت زیر سلول هایی هستند که برای مشاهده نیاز به میکروسکوپ ندارند :

* برخی سلول ها مانند سلول تخم قورباغه و یا تخمک انسان بدون میکروسکوب قابل رویت است .

3 – ذره بین :

الف ) برای مشاهده ی اشیای ریز ، یا جزئیات بیشتر یک شیء می توان از ذره بین استفاده کرد .

ب ) بزرگنمایی : میزان بزرگ کردن تصویر یک شیء را بزرگ نمایی می گویند . 

ج ) بزرگنمایی ذره بین معمولی را به صورت 10x نمایش می دهیم . یعنی تصویر شیء را 10 برابر بزرگ نشان دهد .

4 – میکروسکوپ نوری :

الف ) برای مشاهده اشیاء بسیار ریز که با ذره بین ( از هر نوعش ) دیده نمی شود ، از میکروسکوپ استفاده می کنیم .

ب ) برای بررسی سلول های زنده و مرده و برخی از اجزاء آنها از میکروسکوپ نوری استفاده می شود .

ج ) در میکروسکوپ نوری برای مشاهده ی اشیاء از نور استفاده می شود .

د ) بعد از استفاده از میکروسکوپ نوری مشخص شد که جانداران از سلول ساخته شده اند . 

هـ ) بزرگنمایی میکروسکوپ نوری حدود 1000x است و تصویر شی را حداکثر می تواند 1000 برابر بزرگ نشان دهد .

و ) آنچه را که با میکروسکوپ بررسی می کنیم نمونه می گوید. ( مثلاً تریکودینا یا برشی از بافت جانوری و گیاهی)

ز ) عکسی که به وسیله میکروسکوپ از نمونه گرفته می شود، ریز نگار نام دارد.

5 – عوامل مهم در استفاده از میکروسکوپ :

الف ) بزرگنمایی : توانایی بزرگ کردن یک جسم . 

ب ) قدرت تفکیک : توانایی یک ابزار نوری در نشان دادن دوجسم به صورت مجزا از یکدیگر بیان می کند . 

توانایی هر ابزار نوری به قدرت تفکیک آن بستگی دارد .

قدرت تفکیک میکروسکوب نوری µm 0.2 می باشد .

اگر فاصله دو نقطه کمتر از µm 0.2 باشد آن دو نقطه به صورت یک نقطه دیده می شود . 

و اجسام کوچکتر از µm 0.2 با آن قابل رویت نیست .

هیچگاه نخواهیم توانست اجزاء درونی سلول باکتری را با میکروسکوپ نوری مشاهده کنیم . 

مثلاً ریبوزوم قطعاً اندازش کمتر از µm 0.2 می باشد . ( اندازه ریبوزوم حدود 20 نانومتر می باشد )

قدرت تفکیک قوی ترین میکروسکوب الکترونی nm 0.2 می باشد . 

نکته : قدرت تفکیک یک اندازه گیری از واضح بودن تصویر است .

6 – اجزاء قابل مشاهده با میکروسکوب نوری :

الف ) سلولهای گیاهی و جانوری

ب ) دستگاه گلژی

ج ) واکوئل مرکزی گیاهان

د ) هسته

هـ ) میتوکندری و کلروپلاست ( هم اندازه باکتری )

و ) باکتری ها ( نه ساختار دورنی) و . . .

7 – محدویت های دید میکروسکوپ نوری :

ویروس ها و ریبوزوم ها ( چه درشت و چه کوچک ) و درشت مولکول هایی مانند DNA و پروتئین و اندامک هایی مانند پراکسی زوم ها و غیره با میکروسکوب نوری قابل رویت نیستند .

8 – اجزاء و نحوه کار با میکروسکوب نوری :

الف ) اجزاء تشکیل دهنده :

عدسی چشمی

لوله == > کمک به تغییر فاصله نمونه و عدسی چشمی

پیچ های تنظیم کننده :

1. پیچ بزرگ تنظیم کننده : تنظیم فاصله نمونه و عدسی شیئی 

2. پیچ کوچک تنظیم کننده : تنظیم وضوح تصویر 

صفحه چرخان == > انتخاب نوع عدسی شیئی مورد استفاده 

عدسی های شیئی == > تعداد آن متنوع است و دارای انواع بزرگنمایی می باشد

گیره( دو عدد ) == > ثابت نگه داشتن تیغه که نمونه روی آن قرار گرفته است که خود بر روی صفحه میکروسکوپ قرار می گیرد

دیافراگم == > تنظیم روشنایی میدان دید میکروسکوپ

آینه== > متمرکز کردن نور بر روی نمونه

چراغ ( منبع نور ) ( می تواند مربوط به میکروسکوپ نباشد )

9 – نحوه کار ( آماده کردن نمونه ) :

برای آنکه اشیاء را در زیر میکروسکوپ ببینید ، باید ابتدا آن ها را روی تیغه ی شیشه ای مخصوص قرار دهید .

در مورد مشاهده پر ذکر شده که با قطره چکان یک قطره روغن سر یا روغن زیتون روی نمونه ریخته و سپس روی آنها را با تیغک شیشه ای بپوشانید .

بعد کل مجموعه را ( تیغه شیشه ای و نمونه ی روی آن و تیغک ) بر روی صفحه میکروسکوپ و بین دوگیره قرار دهید .

10 – مراحل مشاهده :

الف ) روشن کردن میکروسکوپ

ب ) روشن کردن منبع نوری ( اگر منبع نوری داخل خود میکروسکوپ نباشد )

ج ) برخورد نوربه آینه

د ) عبور نور از دیافراگم

هـ ) عبور نور از تیغه شیشه ای

و ) عبور نور از عدسی شیئی

ز ) عبور نور از عدسی چشمی

ح ) برخورد نور با چشم

ط ) تحریک عصب بینایی ( بعد تحریک گیرنده های نوری )

ی ) تقویت اطلاعات حسی در تالاموس

ک ) تفسیر تصویر در لوب پس سری

ل ) مشاهده شیء بزرگ شده

( آخراش کمی ترکیبی و کنکوریه دوستان ) 

11 – ارتباط نور ، کیفیت تصویر و دیافراگم :

در صورتی که نور ورودی به میکروسکوپ چندان زیاد نباشد ، تصویر بهتری بدست خواهد آمد ، و میزان نور ورودی نیز به وسیله دیافراگم تنظیم می شود .

12 – نقش پیچ ها ی تنظیم کننده :

از پیچ بزرگ تنظیم کننده معمولاً در بزرگنمایی کم و پیچ کوچک برعکس در بزرگنمایی زیاد استفاده می شود . 

پیچ بزرگ تنظیم کننده می تواند هم فاصله عدسی شیئی و هم عدسی چشمی را از نمونه تغییر دهد .

(( تنظیم دقیق تر و حساس تر مربوط به پیچ کوچک است ))

13 – به چی میگن میدان دید :

اگر از طریق عدسی های چشمی به درون میکروسکوپ نگاه کنید ، دایره ای روشن یا خاکستری ( اگر نور کم باشد ) خواهید دید که میدان دید نامیده می شود .

14 – فرمول بزرگنمایی : بزرگنمایی  =  بزرگنمایی عدسی شیئی ×  بزگنمایی عدسی چشمی

15 – میکروسکوپ الکترونی :

الف ) در این میکروسکوپ به جای نور، از الکترون استفاده می شود .

ب ) قدرت تفکیک آن حدود nm 2/0 می باشد . ( قوی ترین ها )

ج ) بزرگنمایی میکروسکوپ الکترونی بر اساس مقایسه ی قدرت تفکیک حدوداً برابر است با  1000 برابر میکروسکوپ نوری

16 – توانایی مشاهده میکروسکوپ الکترونی :

الف ) اندامک های سلولی ( همه اندامک ها )

ب ) اجزاء داخل باکتری

ج ) مولکول های بزرگی مانند DNA و پروتیئن ها و لیپید ها( البته مولکول های کوچک هم قابل بررسی هستند )

17 – محدودیت های میکروسکوپ الکترونی :

الف ) با آن نمی توان اتم ها را مشاهده کرد

ب ) با استفاده از میکروسکوپ های الکترونی نگاره و گذاره سلول های زنده قابل بررسی نیستند

18 – زیست شناسان از دو نوع میکروسکوب الکترونی بیش تر استفاده می کنند :

1. الکترونی نگاره 2. الکترونی گذاره

7. بررسی دو نوع از میکروسکوپ های الکترونی :

الکترونی نگاره == > مشاهده سطح اجسام ( نمونه ) == > ایجاد تصویری سه بعدی از سطح نمونه

مثال :

مشاهده سطح غشا سلول

مشاهده شکل سه بعدی مژک ها و تاژک و پیلی و . . .

مشاهده سطح میتوکندری و کلروپلاست ( اگر نمونه این دو باشند نه سلول )

الکترونی گذاره == > مشاهده و بررسی ساختار دورنی سلول == > ایجاد تصویری دو بعدی از نمونه

مژک های نای خرگوش ( چپ = ا لکترونی گذاره و راست = الکترونی نگاره )

نکته : برای دیدن ساختار دقیق هر سلول ( یوکاریوتی و پروکاریوتی ) باید از میکروسکوپ الکترونی استفاده کنیم .

ترکیب نامه کنکوری 2 : میکروسکوپ و ذره بین

* دقت بفرمائید که اعمال زنده در میکروسکوپ های الکترونی نگاره و گذاره قابل بررسی نیستند :

1 ) بررسی تقسیم میتوز در تریکودینا

2 ) حرکت مژک های لوله ی تنفسی

3 ) فاگوسیتوز میکروب توسط ماکروفاژ و . . .

گامتوفیت های میکروسکوپی :

گامتوفیت بازدانگان ( کاج و سرو ) و نهاندانگان میکروسکوپی است .

3)ویروس ها :

بیش تر ویروس ها فقط با میکروسکوپ الکترونی قابل بررسی هستند ( زیست پیش دانشگاهی 2 )

قابل رویت شدن کروموزوم ها با میکروسکوپ نوری :

در طی پروفاز رشته های دراز و درهم تنیده ی کروماتینی و بتدریج کوتاه و ضخیم می شوند و کروموزوم ها که همانند سازی کرده اند قابل رویت می شوند .

میکروب :

میکروب موجود زنده ای است که با میکروسکوپ دیده می شود . ( چشم مسلح از نوع میکروسکوپ )

2 – بزرگنمایی ها و قدرت تفکیک :

ذره بین == > به شکل ذره بین نگاه کنید :

میکروسکوپ ها == > الکترونی ≈ الکترون ≈ الکتو ن

2 = two = تو   nm 2 ( البته دقت کنید که 2/0) بزرگنمایی میکروسکوپ نوری هم که الکترونیه 2

نقش پیچ تنظیم کننده == > واسه اینکه تصویر رو پرپیچ و خم نبینم و واضح ببینم ! و این واضح کردن بالعکس اسم پیچ ها می باشد . 

پیچ بزرگ در بزرگنمایی کم و پیچ کوچک در بزرگنمایی زیاد

نقش دیافراگم : دیا فراگرام == > (دی) دید (فر) فروغ = روشنایی ( تنظیم روشنایی میدان دید ) 

اجزاء میکروسکوپ نوری از پایین به بالا == > آینه ای که تو دی گ ش چر ت زده لو چه! 

آینه (دی)دیافراگم (گ) گیره (ش)عدسی شیئی (چر)صفحه چرخان (ت)پیچ تنظیم (لو)لوله (چ) چشمی ( عدسی)

دقت کنید که پیچ تنظیم کننده بزرگ بالا قرار گرفتند ( به حرف ب دقت بفرمایید)

مشاهده نمونه در میکروسکوب نوری == > نا دی نمونه شیئی در چشم دارد !

نور دیافراگم وآینه نمونه عدسی شیئی عدسی چشمی چشم

* میکروسکوپ الکترونی گذاره و نگاره :

* نگاره نگریستن به سطح سه بعدی ( به واج آرایی س دقت کنید )

* گذاره گذر و عبور به داخل سلول و دو بعدی( به واج آرایی د دقت کنید )

تست نامه کنکوری 2 : خط به خط و مفهومی

1 . چند مورد جمله ی زیر را بدرستی تکمیل می کند ؟

با استفاده از چشم غیر مسلح . . .

الف )مشاهده ی اغلب اندامک ها ممکن نیست

ب )تنها سلولی که قابل رویت است تخمک انسان است

ج )همه ی اشیاء بسیار ریز غیر قابل مشاهده اند

د )مشاهده ی تعداد کمی از سلولها امکان پذیر نیست

1 )یک            2 ) دو           3 ) سه            4 ) چهار

پاسخ == > بررسی گزینه ها : 

الف ) همه ی اندامک ها

ب ) تخم قورباغه و. . . هم قابل مشاهده هستند

ج ) صحیح است ، چون برای مشاهده ی اشیای بسیار ریز از میکروسکوپ استفاده می شود

د ) به جای نیست باید هست قرار گیرد

پس گزینه 1 صحیح است .

2 . موردی که در جای خالی قرار می گیرد کدام ویژگی را دارد؟

نور  == >. . . . . . ( 1 ) == > نمونه == > عدسی شیئی == > عدسی چشمی == > چشم 

1 ) می تواند روشنایی میدان دید را تغییر دهد

2 ) بر روی مقدار نور عبوری از نمونه تاثیر ندارد

3 ) نور قبل سایر قسمتها همواره اول به آن برخورد می کند

4 ) در تعیین کیفیت تصویر نقش چندانی ندارد

پاسخ : بررسی گزینه ها == > ( تیغه ی شیشه ای را نادیده بگیرید )

دیافراگم بعد برخورد نور به آینه نور را دریافت می کند ، و بر کیفت تصویر + مقدار نور عبوری از نمونه و تغییر روشنایی میدان دید موثر است. . . نقطه چین نشان می دهد قسمت دیگری هم هست .

همچنین قسمتی که درست قبل نمونه وجود دارد دیافراگم است . پس گزینه 1 صحیح است

3 . کدام مورد درست است ؟ 

1 ) در میکروسکوپ نوری پیچ بزرگ تنظیم کننده پایین تر از پیچ کوچک قرار گرفته است

2 ) برای مشاهده ی ساختار دقیق هر سلول از میکروسکوپ نوری استفاده می شود

3 ) در میکروسکوپ نوری قبل عبور نور از دیافراگم از تیغه ی شیشه ای عبور می کند

4 ) با میکروسکوپ الکترونی نگاره و گذاره اتم های مژکهای تریکودینای مرده قابل بررسی نیستند

بررسی گزینه ها :

1 ) نادرست است بزرگتر بالاتر است

2 ) از میکروسکوپ الکترونی نه نوری

3 )بعد عبور از دیافراگم

4 ) اتم ها کلا قابل رویت نیستند

پس گزینه 4 صحیح است

تست نامه 2 : ترکیبی

1 . جند مورد از جملات زیر همواره عبارت زیر را بدرستی کامل می کنند ؟

با استفاده از میکروسکوپ نوری . . .

الف ) هیچ درشت مولکولی قابل رویت نیست

ب ) اندامک تولید کننده ی پراکسید هیدروژن قابل رویت نیست

ج ) همه ی اجزای زنده ی سلول قابل بررسی هستند

د ) دانشمندان پی به وجود سلول بردند

1 )یک            2 ) دو           3 ) سه            4 ) چهار

پاسخ : گزینه 3 صحیح می باشد .

مورد ج نادرست است . اجزای زنده قابل بررسی هستند ولی نه هر جزئی .

2 . چند مورد جمله ی زیر را بدرستی کامل می کند ؟

با استفاده از میکروسکوپ الکترونی . . .

الف ) هیچگاه سلول زنده قابل بررسی نمی باشد

ب ) نگاره فتوسیستم ها قابل مشاهده نیستند

ج ) گذاره عبور شیره خام قابل بررسی است

د ) انتشار قابل بررسی نمی باشد

1 )یک            2 ) دو           3 ) سه            4 ) چهار

پاسخ : گزینه 1 صحیح می باشد .

تنها مورد ج صحیح است .

با الکترونی نگاره و گذاره سلول های زنده قابل بررسی نیستند . نه هر میکروسکوپ الکترونی 

توضیحات از دکتر الیاس فداکار

{jcomments on}

Shortlink for this post: https://konkur.tv/?p=250